Zapraszam do ostatniej, IV części z cyklu „Jak przygotować się do wyprawy na Kilimanjaro”, w której Robert Szymczak z Formy na Szczyt odpowie na moje pytania dotyczące przygotowania medycznego – apteczki, szczepień i niezbędnych badań. W części I Marta Naczyk z Formy na Szczyt zdradziła szczegóły dotyczące odżywiania, w części II Karol Hennig z Formy na Szczyt podzielił się z Wami informacjami na temat odpowiedniego treningu, a w części III Tomasz Obuchowicz z Sunsary przedstawił Wam detale dotyczące logistyki, czyli tego, jak zorganizować wyjazd i co zabrać ze sobą.
Jakie badania należy wykonać przed wyjazdem?
Podobnie jak rozsądny kierowca sprawdza w warsztacie samochód przed dłuższą wakacyjną podróżą, tak każdy myślący i przewidujący alpinista czy turysta wysokogórski powinien zrobić u lekarza „przegląd swojego organizmu”. Do polecanych badań dla osób zdrowych zalicza się: RTG klatki piersiowej, USG jamy brzusznej, badanie ogólne moczu, badania laboratoryjne krwi: morfologia, profil nerkowy, profil wątrobowy, poziom glukozy na czczo, elektrolity, wskaźniki gospodarki żelazowej. Warto również profesjonalnie sprawdzić wydolność swojego organizmu i ocenić poziom VO2 max.
Kto może nam pomóc zinterpretować ich wyniki?
Podstawową interpretacją wyników w celu wykrycia istotnych odchyleń od normy może zająć się lekarz rodzinny. Specjalistyczną interpretacją pod kątem planowego pobytu w górach wysokich zajmują się lekarze, dietetycy i trenerzy specjalizujący się w medycynie i fizjologii wysokogórskiej.
Jakie są przeciwwskazania medyczne do wejścia na Kilimanjaro?
Lista przeciwwskazań medycznych jest niestety długa i zawiera w sobie choroby układu krążenia, układu oddechowego, układu nerwowego, układu pokarmowego, choroby hematologiczne oraz choroby endokrynologiczne. Każdy przypadek należy rozważać indywidualnie. Osoby, które przyjmują leki na stałe lub mają zdiagnozowaną chorobę przewlekłą powinny przed wyprawą zasięgną rady lekarza specjalizującego się w medycynie wysokogórskiej lub medycynie podróży.
Jakie szczepienia warto zrobić?
Przed wyjazdem do Tanzanii zaleca się wykonanie następujących szczepień: WZW A – wirusowe zapalenie wątroby typu A; WZW B – wirusowe zapalenie wątroby typu B, tężec, błonica, poliomyelitis, dur brzuszny, wścieklizna, cholera. Minimalny czas umożliwiający realizację szczepień przed wyprawą to 4 tygodnie. Lepiej zgłosić się wcześniej.
Warto pamiętać również o chemioprofilaktyce malarii jeśli plan wyjazdu obejmuje pobyt na terenach położonych poniżej 1800m n.p.m.
Gdzie można je wykonać?
Szczepienia wykonują Certyfikowane Centra Medycyny Podróży, które znajdują się na terenie całego kraju.
Jakie leki należy zabrać ze sobą na wyprawę?
W osobistej apteczce wyprawowej osoby wybierającej się na Kilimandżaro powinny znaleźć się leki na choroby wysokościowe (acetazolamid, nifedypina retard, deksametazon), leki na dolegliwości lub choroby mogące wystąpić podczas wyprawy (środki opatrunkowe, leki przeciwbólowe, leki rozkurczowe, antybiotyk o szerokim spektrum działania, leki na biegunkę, nudności, odwodnienie, kropelki do oczu, uszu i nosa oraz podstawowe leki bez recepty na przeziębienie oraz zapalenie gardła.
Jakie dolegliwości mogą wystąpić na Kilimanjaro?
Wspinaczka na Kilimandżaro to wspinaczka w warunkach bardzo dużej wysokości, a w partiach szczytowych wysokości ekstremalnej bliskiej 6000 metrów. W związku z pobytem na wysokości należy spodziewać się dolegliwości związanych z niedotlenieniem organizmu takich jak przyspieszony oddech i częstość akcji serca, wyraźny spadek wydolności fizycznej oraz bezsenność. W sytuacji zbyt szybkiego zdobywania wysokości zwiększa się ryzyko chorób wysokościowych: ostrej choroby górskiej, wysokościowego obrzęku płuc oraz wysokościowego obrzęku mózgu.
Jaką profilaktykę możemy zastosować?
Najlepszą profilaktyką jest stopniowe przyzwyczajanie organizmu do niedotlenienia. Najlepszą metodą jest powolne, stopniowe zdobywanie wysokości według prawidłowego, zgodnego z ustalonymi regułami schematu aklimatyzacji.
W przypadku jakich objawów należy się wycofać?
Do objawów, których nie można zbagatelizować i które powinny spowodować natychmiastową decyzję o schodzeniu 500-1000m niżej należą: silne objawy ostrej choroby górskiej: silny ból głowy, silne nudności, wymioty, silne zawroty głowy, silna bezsenność; objawy wysokościowego obrzęku płuc: znaczny spadek wydolności fizycznej, duszność mimo odpoczynku, kłopoty z oddechem, słyszalne „bulgotanie” w płucach, sinica ust; objawy wysokościowego obrzęku mózgu: zaburzenia równowagi, kłopoty z wypowiadaniem słów (bełkotliwa mowa), silny ból głowy, wymioty, zaburzenia funkcji poznawczych – dziwaczne, niezrozumiałe zachowanie, agresja, senność, śpiączka.
Brak zejścia na niższą wysokość spowoduje nasilenie objawów i w efekcie śmierć lub znaczny uszczerbek na zdrowiu.
Jaki schemat aklimatyzacji rekomendujesz?
Złote reguły aklimatyzacji to: pierwszy nocleg na wysokości do 2500m n.p.m.; kolejne noclegi nie powinny być od siebie oddalone o więcej niż 500m różnicy wysokości, po każdym zdobytym 1000-1500m różnicy wysokości należy zrobić dzień odpoczynku, szczyt należy atakować po minimum jednym dniu regeneracji po przespanej nocy 1000m poniżej szczytu. Powyższe reguły należy dostosować do możliwości noclegowych na wybranej górze. Aklimatyzację warto skonsultować z lekarzem zajmującym się medycyną wysokogórską.
A co jeśli nie możemy pozwolić sobie na tak długi wyjazd?
Łamanie reguł aklimatyzacji i zbyt szybkie zdobywanie wysokości zwiększa ryzyko wystąpienia chorób wysokościowych. Jeśli podejmujemy takie ryzyko trzeba liczyć się zarówno z możliwymi chorobami jak i z tym, że nasz niezaaklimatyzowany niedotleniony organizm nie będzie na tyle wydolny by wprowadzić nas na szczyt.
Planując zbyt szybkie wejście należy dokładnie i profesjonalnie zabezpieczyć się na wypadek choroby czyli posiadać apteczkę, dostęp do tlenu ratunkowego oraz zespołu osób, które w razie problemów medycznych pomogą nam zejść lub nas zniosą na dół. Na Kilimandżaro można również wchodzić wspomagając się tlenem tak jak na Evereście.
Jaki jest szacunkowy koszt przygotowania medycznego do wyprawy?
Aktualny cennik jest dostępny na naszej stronie internetowej www.formanaszczyt.pl.
Na pewno warto skorzystać z konsultacji lekarskiej, wykupić niezbędne leki oraz odbyć szkolenie z zasad zdrowego zdobywania gór wysokich, sztuki przetrwania oraz pierwszej pomocy wysokogórskiej. Przygotowanie medyczne znacząco zwiększa szansę na bezpieczny powrót z góry oraz sukces wejścia na szczyt. Wiele osób przez wiele wypraw popełnia podstawowe błędy aklimatyzacyjne i logistyczne marnując czas i pieniądze. Przygotowanie medyczne pozwala wielu błędów uniknąć już od pierwszej wyprawy, więc jest to długofalowa inwestycja.
Co jeszcze chciałbyś przekazać osobom, które planują wyprawę na Kilimanjaro?
Kilimandżaro to nie jest łatwa góra, szczególnie dla tych, którzy pierwszy raz doświadczą wysokości między 3000 a 6000 metrów. Zdrowie to priorytet, lepiej zapobiegać niż leczyć. Szacunek do góry wymaga tego byście znaleźli przed wyprawą czas na profesjonalne przygotowanie medyczne.
Powodzenia!!! „Toczący się kamień nie zarasta mchem”:)
Robert Szymczak, lekarz, specjalista medycyny ratunkowej, doktor nauk medycznych w zakresie medycyny wysokogórskiej. Wykłada medycynę ratunkową (Katedra Medycyny Ratunkowej i Katastrof – Gdański Uniwersytet Medyczny) oraz medycynę wysokościową i wyprawową (Medyczne Centrum Kształcenia Podyplomowego –Uniwersytet Jagielloński w Krakowie). Pracuje jako lekarz w Lotniczym Pogotowiu Ratunkowym w Gdańsku. Jest lekarzem w zespole FormaNaSzczyt.
Brał udział w wyprawach wysokogórskich jako lekarz i wspinacz (Mont Blanc, Elbrus, Pik Lenina, Chan Tengri, Passu Sar, Island Peak, Lobuche East, Nanga Parbat, Dhaulagiri, Broad Peak, Mount Everest). Uczestniczył jako wspinający się lekarz w trzech polskich, narodowych, zimowych wyprawach: Nanga Parbat 8125m (2006-2007) oraz dwukrotnie Broad Peak 8047m (2008-2009 i 2010/2011). Stanął na szczycie trzech ośmiotysięczników Dhaulagiri (8167m-2008), Nanga Parbat (8125m-2010) i Mount Everest (8848m-2012). W 2008 roku za udział w międzynarodowej akcji ratunkowej na Annapurnie po hiszpańskiego himalaistę Inakiego Ochoa de Olza, został odznaczony złotym medalem za zasługi dla sportu – Medalla al Merito Deportivo.
Prowadzi szkolenia dla polskiej kadry narodowej w himalaizmie. Przygotowywał zabezpieczenia medyczne polskich wypraw narodowych (Nanga Parbat, Broad Peak, Gasherbrum I, Lhotse, Makalu, Manaslu, Broad Peak Middle, K2).
Należy do Międzynarodowego Towarzystwa Medycyny Wysokogórskiej – International Society for Mountain Medicine oraz Polskiego Towarzystwa Medycyny i Ratownictwa Górskiego.
Robert Szymczak
Tel 667674141
www.formanaszczyt.pl
